阿毗达摩俱舍论1
Abhidharmako?abhā?yam
prathama?ko?asthānam
om namo buddhāya
ya?sarvathāsarvahatāndhakāra?
sa?sārapa?kājjagadujjahāra|
tasmai namask?tya yathārtha?āstre
?āstra? pravak?yāmyabhidharmako?am||1||
praj?ā'malā sānucarā'bhidharma?
tatprāptaye yāpi ca yacca ?āstram|
tasyārthato'smin samanuprave?āt
sa cā ?rayo'syetyabhidharmako?am||2||
dharmā?ā? pravicayamantare?a nāsti
kle?ānā?yata upa?āntaye'bhyupāya?|
kle?ai?ca bhramati bhavār?ave'tra loka-staddhetorata udita? kilai?a ?āstrā||3||
sāsravā'nāsravā dharmā? sa?sk?tā mārgavarjitā?|
sāsravā?āsravāste?u yasmātsamanu?erate||4||
anāsravā mārgasatya? trividha?cāpyasa?sk?tam|
ākā?a?dvau nirodhau ca tatrākā?amanāv?ti?||5|| pratisa?khyānirodho yo visa?yoga? p?thak p?thak|
utpādātyantavighno'nyo nirodho'pratisa?khyayā||6||
te puna? sa?sk?tā dharmā rūpādiskandhapa?cakam|
sa evādhvā kathāvastu sani?sārā?savastukā?||7||
ye sāsravā upādānaskandhāste sara?ā api|
du?kha? samudayo loko d???isthāna?bhava?ca te||8|| rūpa?pa?cendriyā?yarthā? pa?cāvij?aptireva ca| tadvij?ānā?rayā rūpaprasādā?cak?urādaya?||9||
rūpa?dvidhā vi??atidhā ?abdastva??avidha? rasa?|
?o?hā caturvidho gandha? sp??yamekāda?ātmakam||10|| vik?iptācittakasyāpi yo'nubandha??ubhā?ubha?|
mahābhūtānyupādāya sa hyavij?aptiruc yate||11||
bhūtāni p?thividhāturaptejovāyudhātava?|
dh?tyādikarmasa?siddhā kharasneho??atera?ā?||12||
p?thivī var?asa?sthānamucyate lokasa?j?ayā|
āpasteja?ca vāyustu dhātureva tathāpi ca||13||
indriyārthāsta eve??ā da?āyatanadhātava?|
vedanā'nubhav a? sa?j?ā nimittodgraha?ātmikā||14|| caturbhyo'nye tu sa?skāraskandha? ete punastraya?| dharmāyatanadhātvākhyā?sahāvij?aptyasa?sk?tai||15|| vij?āna? prativij?apti?mana āyatana? ca tat|
dhātava?sapta ca matā??a?vij?ānānyatho maha?||16||?a??āmanantarātīta?vij?āna? yaddhi tanmana?|
?a??hā?rayaprasiddhayartha? dhatavo'??āda?a sm?tā?||17|| sarvasa?graha ekena skandhenāyatanena ca
dhātunā ca svabhāvena parabhāvaviyogata?||18||
jātigocaravij?ānasāmānyādekadhātutā|
dvitve'pi cak?urādīnā??obhārtha tu dvayobhdava?||19||
rā?yāyadvāragotrārthā?skandhāyatanadhātava?| mohendriyarūcitraidhāttistra?skandhādide?anā?||20||
vivādamūlasa?sārahetutvāt kramakāra?āt|
caittebhyo vedanāsa?j?e p?thakskandhau nive?itau||21|| skandhe?va sa?sk?ta? noktam arthāyogāt krama? puna?| yathaudārikasa?klesabhājanādyarthadhātuta?||22||
prāk pa?ca vārttamānārthyāt bhautikārthyāccatu??ayam| dūrā?utarav?ttyā'nyat yathāsthāna?kramo'thavā||23||
vi?e?a?ārtha?prādhānyabdahudharmāgrasa?grahāt| ekamāyatana?rūpamek a?dharmākhyamucyate||24|| dharmaskandhasahasrā?i yānya?īti? jagau muni?|
tāni vā?nāma vetye?ā?rūpasa?skārasa?graha?||25||
?āstrapramā?ā ityeke skandhādīnā?kathaika?a?|
caritapratipak?astu dharmaskandho'nuvar?ita?||26|| tathā'nye'pi yathāyoga?skandhāyatanadhātava?| pratipādyā yathokte?u sa?pradhārya svalak?a?am||27|| chidramākā?adhātvākhyam ālokatamasī kila|
vij?ānadhāturvij?āna?sāsrava?janmani?rayā?||28|| sanidar?ana eko'tra rūpa?sapratighā da?a|
rūpi?a?avyāk?tā a??au ta evārūpa?abdakā?||29||
tridhā'nye kāmadhātvāptā?sarve rūpe caturda?a|
vinā gandharasaghrā?ajivhāvij?ānadhātubhi?||30||
ārūpyāptā manodharmamanovij?ānadhātava?|
sāsravānāsravā ete traya??e?āstu sāsravā?||31|| savitarkavicārā hi pa?ca vij?ānadhātava?|
antyāstrayastriprakārā??e?ā ubhayavarjitā?||32||
nirūpa?ānusmara?avikalpenāvikalpakā?|
tau praj?āmānasī vyagrā sm?ti?sarvaiva mānasī||33|| sapta sālambanā?cittadhātava? ardha? ca dharmata?| navānupāttā te cā??au ?abda?ca anye nava dvidhā||34|| spra??avya? dvividha??e?ā rūpi?o nava bhautikā?| dharmadhātvekade?a?ca sa?citā da?a rūpi?a?||35|| chinatti chidyate caiva bāhya?dhātu catu??ayam| dahyate tulayatyeva?vivādo dagdh?tulyayo?||36||
vipākajaupacayikā?pa?cādhyātma?vipākaja?|
na ?abda? aprati ghā a??au nai??yandika vipākajā?||37|| tridhā'nye dravyavāneka? k?a?ikā?pa?cimāstraya?| cak?urvij?ānadhātvo?syāt p?thak lābha?sahāpi ca||38|| dvāda?ādhyātmikā?hitvā rūpādīn dharmasa?j?aka?| sabhāga?tatsabhāgā?ca ?e?ā? yo na svakarmak?t||39|| d a?a bhāvanayā heyā?pa?ca ca antyāstrayastridhā|
na d???iheyamakli??a?na rūpa?nāpya?a??hajam||40||
cak?u?ca dharmadhāto?ca prade?au d???i? a??adhā|
pa?cavij?ānasahajā dhīrna d???iratīra?āt||41||
cak?u?pa?yati rūpā?i sabhāga?na tadā?ritam|
vij?ān a? d??yate rūpa?na kilāntarita? yata?||42||
ubhābhyāmapi cak?urbhyā?pa?yati vyaktadar?anāt|
cak?u??rotramano'prāptavi?aya?trayamanyathā||43||
tribhirghrā?ādibhistulyavi?ayagraha?a? matam|
caramasyā?rayo'tīta?pa?cānā?sahaja?ca tai?||44||
tadvikāravikāritvādā?rayā?cak?urādaya?|
ato'sādhāra?atvāddhi vij?āna? tairnirucyate||45||
na kāyasyādhara? cak?u?ūrdhva?rūpa? na cak?u?a?|
vij?āna?ca asya rūpa?tu kāyasyobhe ca sarvata?||46||
tathā ?rotra?trayā?ā?tu sarvameva svabhūmikam|
kāyavij?ānamadharasvabhūmi aniyata? mana?||47||
pa?ca bāhyā divij?eyā?nityā dharmā asa?sk?tā?|
dharmārdhamindriya?ye ca dvāda?ādhyātmikā? sm?tā?||48||
abhidharmako?abhā?ye dhātunirde?o nāma
prathama?ko?asthāna?samāptamiti|
ye dharmā hetuprabhavā hetuste?ā?tathāgato hyavadat| te?ā? ca yo nirodha eva?vādī mahā?rama?a?||
likhāpitamida??rīlāmāvākeneti|