三字经
《三字经》全文（注音）
rén zhī chū xìng běn shàn 人之初性本善
xìng xiāng jìn xí xiāng yuǎn 性相近习相远
gǒu bú jiào xìng nǎi qiān
苟不教性乃迁
jiào zhī dào guì yǐ zhuān
教之道贵以专
xī mèng mǔ zé lín chǔ
昔孟母择邻处
zǐ bù xué duàn jī zhù
子不学断机杼
dòu yān shān yǒu yì fāng 窦燕山有义方
jiào wǔ zǐ míng jù yáng
教五子名俱扬
yǎng bú jiào fù zhī guò
养不教父之过
jiào bù yán shī zhī duò
教不严师之惰
zǐ bù xué fēi suǒ yí 子不学非所宜
yòu bù xué lǎo hé wéi
幼不学老何为
yù bù zhuó bù chéng qì玉不琢不成器
rén bù xué bù zhī yì
人不学不知义
wèi rén zǐ fāng shào shí 为人子方少时
qīn shī yǒu xí lǐ yí
亲师友习礼仪
xiāng jiǔ líng néng wēn xí 香九龄能温席
xiào yú qīn suǒ dāng zhí 孝于亲所当执
róng sì suì néng ràng lí融四岁能让梨
tì yú zhǎng yí xiān zhī
弟于长宜先知
shǒu xiào tì cì jiàn wén
首孝弟次见闻
zhī mǒu shù shí mǒu wén 知某数识某文
yī ér shí shí ér bǎi
一而十十而百
ér qiān qiān ér wàn
百而千千而万
sān cái zhě tiān dì rén
三才者天地人
sān guāng zhě rì yuè xīng 三光者日月星
sān gāng zhě jūn chén yì 三纲者君臣义
fù zǐ qīn fū fù shùn
父子亲夫妇顺
yuē chūn xià yuē qiū dōng 曰春夏曰秋冬
cǐ sì shí yùn bù qióng
此四时运不穷
yuē nán běi yuē xī dōng
曰南北曰西东
cǐ sì fāng yìng hū zhōng
此四方应乎中
yuē shuǐ huǒ mù jīn tǔ
曰水火木金土
cǐ wǔ xíng běn hū shù 此五行本乎数
yuē rén yì lǐ zhì xìn
曰仁义礼智信
cǐ wǔ cháng bù róng wěn 此五常不容紊dào
liáng shū mài shǔ jì
稻粱菽麦黍稷
cǐ liù gǔ rén suǒ shí
此六谷人所食
mǎ niú yáng jī quǎn shǐ 马牛羊鸡犬豕
cǐ liù chù rén suǒ sì
此六畜人所饲
yuē xǐ nù yuēāi jù
曰喜怒曰哀惧
ài wù yù qī qíng jù
爱恶欲七情具
páo tǔ gé mù shí jīn
匏土革木石金
sī yǔ zhú nǎi bā yīn
丝与竹乃八音
gāo zēng zǔ fù ér shēn
高曾祖父而身
shēn ér zǐ zǐ ér sūn
身而子子而孙
zì zǐ sūn zhì xuán zēng
自子孙至玄曾
nǎi jiǔ zú rén zhī lún
乃九族人之伦
fù zǐ ēn fū fù cóng
父子恩夫妇从
xiōng zé yǒu dì zé gōng
兄则友弟则恭
zhǎng yòu xù yǒu yǔ péng 长幼序友与朋
jūn zé jìng chén zé zhōng 君则敬臣则忠
cǐ shí yì rén suǒ tóng
此十义人所同
fán xùn méng xū jiǎng jiū 凡训蒙须讲究
xiáng xùn gǔ míng jù dòu 详训诂明句读
wéi xué zhě bì yǒu chū
为学者必有初
xiǎo xué zhōng zhì sì shū 小学终至四书
lún yǔ zhě èr shí piān
论语者二十篇
qún dì zǐ jì shàn yán
群弟子记善言
mèng zǐ zhě qī piān zhǐ
孟子者七篇止
jiǎng dào dé shuō rén yì 讲道德说仁义
zuò zhōng yōng zǐ sī bǐ 作中庸子思笔
zhōng bù piān yōng bú yì 中不偏庸不易
zuò dà xué nǎi zēng zǐ
作大学乃曾子
zì xiū qí zhì píng zhì
自修齐至平治
xiào jīng tōng sì shū shú 孝经通四书熟
rú liù jīng shǐ kě dú
如六经始可读
shī shū yì lǐ chūn qiū
诗书易礼春秋
hào liù jīng dāng jiǎng qiú 号六经当讲求
yǒu lián shān yǒu guī cáng 有连山有归藏
yǒu zhōu yì sān yì xiáng
有周易三易详
yǒu diǎn mó yǒu xùn gào 有典谟有训诰
yǒu shì mìng shū zhī ào
有誓命书之奥
wǒ zhōu gōng zuò zhōu lǐ 我周公作周礼
zhù liù guān cún zhì tǐ
著六官存治体
dà xiǎo dài zhù lǐ jì
大小戴注礼记
shù shèng yán lǐ yuè bèi
述圣言礼乐备
yuē guó fēng yuē yǎ sòng 曰国风曰雅颂
hào sì shī dāng fěng yǒng 号四诗当讽咏
shī jì wáng chūn qiū zuò 诗既亡春秋作
yù bāo biǎn bié shàn è
寓褒贬别善恶
sān zhuàn zhě yǒu gōng yáng 三传者有公羊
yǒu zuǒ shì yǒu gǔ liáng
有左氏有谷梁
jīng jì míng fāng dú zǐ
经既明方读子
cuō qí yào jì qí shì
撮其要记其事
wǔ zǐ zhě yǒu xún yáng
五子者有荀扬
wén zhōng zǐ jí lǎo zhuāng
文中子及老庄
jīng zǐ tōng dú zhū shǐ
经子通读诸史
kǎo shì xì zhī zhōng shǐ
考世系知终始
zì xī nóng zhì huáng dì
自羲农至黄帝
hào sān huáng jū shàng shì 号三皇居上世
táng yǒu yú hào èr dì
唐有虞号二帝
xiāng yī xùn chēng shèng shì 相揖逊称盛世
xià yǒu yǔ shāng yǒu tāng
夏有禹商有汤
zhōu wén wǔ chēng sān wáng 周文武称三王
xià chuán zǐ jiā tiān xià
夏传子家天下
sì bǎi zǎi qiān xià shè
四百载迁夏社
tāng fá xià guó hào shāng
汤伐夏国号商
liù bǎi zǎi zhì zhòu wáng
六百载至纣亡
zhōu wǔ wáng shǐ zhū zhòu
周武王始诛纣
bā bǎi zǎi zuì cháng jiǔ
八百载最长久
zhōu zhé dōng wáng gāng zhuì 周辙东王纲坠
chěng gān gē shàng yóu shuì 逞干戈尚游说
shǐ chūn qiū zhōng zhàn guó 始春秋终战国
wǔ bà qiáng qī xióng chū
五霸强七雄出
yíng qín shì shǐ jiān bìng
嬴秦氏始兼并
chuán èr s hì chǔ hàn zhēng
传二世楚汉争
gāo zǔ xīng hàn yè jiàn
高祖兴汉业建
zhì xiào píng wáng mǎng cuàn 至孝平王莽篡
guāng wǔ xīng wéi dōng hàn 光武兴为东汉
sì bǎi nián zhōng yú xiàn
四百年终于献
wèi shǔ wú zhēng hàn dǐng
魏蜀吴争汉鼎
hào sān guó qì liǎng jìn
号三国迄两晋
sòng qí jì liáng chén chéng
宋齐继梁陈承
wéi nán cháo dū jīn líng
为南朝都金陵
běi yuán wèi fēn dōng xi
北元魏分东西
yǔ wén zhōu yǔ gāo qí
宇文周与高齐
dài zhì suí yì tǔ yǔ
迨至隋一土宇
bú zài chuán shī tǒng xù
不再传失统绪
táng gāo zǔ qǐ yì shī
唐高祖起义师
chú suí luàn chuàng guó jī
除隋乱创国基
èr shí chuán sān bǎi zǎi
二十传三百载
liáng miè zhī guó nǎi gǎi
梁灭之国乃改
liáng táng jìn jí hàn zhōu
梁唐晋及汉周
chēng wǔ dài jiē yǒu yóu
称五代皆有由
yán sòng xīng shòu zhōu shàn 炎宋兴受周禅
shí bā chuán nán běi hùn
十八传南北混
liáo yǔ jīn dì hào fēn
辽与金帝号纷
dài miè liáo sòng yóu cún
迨灭辽宋犹存
zhì yuán xīng jīn xù xiē
至元兴金绪歇
yǒu sòng shì yì tóng miè
有宋世一同灭
bìng zhōng guó jiān róng dí 并中国兼戎狄
míng tài zǔ jiǔ qīn shī
明太祖久亲师
chuán jiàn wén fāng sì sì
传建文方四祀
qiān běi jīng yǒng lè sì
迁北京永乐嗣
dài chóng zhēn méi shān shì 迨崇祯煤山逝
qīng tài zǔ yīng jǐng mìng
清太祖膺景命
jìng sì fāng kè dà dìng
靖四方克大定
zhì xuān tǒng nǎi dà tóng
至宣统乃大同
shí èr shì qīng zuò zhōng
十二世清祚终
dú shǐ zhě kǎo shí lù
读史者考实录
tōng gǔ jīn ruò qīn mù
通古今若亲目
kǒu ér sòng xīn ér wéi
口而诵心而维
cháo yú sī xī yú sī
朝于斯夕于斯
xī zhòng ní shī xiàng tuó
昔仲尼师项橐
gǔ shèng xián shàng qín xué古圣贤尚勤学
zhào zhōng lìng dú lǔ lún
赵中令读鲁论
bǐ jì shì xué qiě qín
彼既仕学且勤
pī pú biān xiāo zhú jiǎn 披蒲编削竹简
bǐ wú shū qiě zhī miǎn
彼无书且知勉
tóu xuán liáng zhuī cì gǔ 头悬梁锥刺股
bǐ bú jiào zì qín kǔ
彼不教自勤苦
rú náng yíng rú yìng xuě 如囊萤如映雪
jiā suī pín xué bú chuò 家虽贫学不辍
rú fù xīn rú guà jiǎo
如负薪如挂角
shēn suī láo yóu kǔ zhuó 身虽劳犹苦卓
sū lǎo quán èr shí qī
苏老泉二十七
shǐ fā fèn dú shū jí
始发奋读书籍
bǐ jì lǎo yóu huǐ chí
彼既老犹悔迟
ěr xiǎo shēng yí zǎo sī
尔小生宜早思
ruò liáng hào bā shí èr
若梁灏八十二
duì dà tíng kuí duō shì
对大廷魁多士
bǐ jì chéng zhòng chēng yì 彼既成众称异
ěr xiǎo shēng yí lì zhì
尔小生宜立志
yíng bā suì néng yǒng shī 莹八岁能咏诗
mì qī suì néng fù qí
泌七岁能赋棋
bǐ yǐng wù rén chēng qí
彼颖悟人称奇
ěr yòu xué dāng xiào zhī 尔幼学当效之
cài wén jī néng biàn qín
蔡文姬能辨琴
xiè dào yùn néng yǒng yín 谢道韫能咏吟
bǐ nǚ zǐ qiě cōng mǐn
彼女子且聪敏
ěr nán zǐ dāng zì jǐng 尔男子当自警
táng liú yàn fāng qī suì
唐刘晏方七岁
jǔ shén tóng zuò zhèng zì 举神童作正字
bǐ suī yòu shēn yǐ shì
彼虽幼身已仕
ěr yòu xué miǎn ér zhì
尔幼学勉而致
yǒu wéi zhě yì ruò shì
有为者亦若是
quǎn shǒu yè jī sī chén
犬守夜鸡司晨
gǒu bù xué hé wéi rén
苟不学曷为人
cán tǔ sī fēng niàng mì
蚕吐丝蜂酿蜜
rén bù xué bù rú wù
人不学不如物
yòu ér xué zhuàng ér xíng 幼而学壮而行
shàng zhì jūn xià zé mín 上致君下泽民
yáng míng shēng xiǎn fù mǔ 扬名声显父母
guāng yú qián yù yú hòu
光于前裕于后
rén yí zǐ jīn mǎn yíng
人遗子金满赢
wǒ jiào zǐ wéi yì jīng
我教子惟一经
qín yǒu gōng xì wú yì
勤有功戏无益
jiè zhī zāi yí miǎn lì
戒之哉宜勉力